ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ορίζεται ένα ραντεβού που εξυπηρετεί για μια πρώτη αξιολόγηση. Στόχος του πρώτου ραντεβού είναι να αναγνωριστούν οι ανάγκες του/ης πελάτη/ισσας, να διερευνηθεί η δυνατότητα για ανάπτυξη σχέσης εμπιστοσύνης και να αξιολογηθεί η καταλληλότητα της συγκεκριμένης προσέγγισης. Στην περίπτωση των παιδιών και των εφήβων, προηγούνται μία με δύο συναντήσεις με τους γονείς για συλλογή βασικών πληροφοριών της ανάπτυξης του παιδιού / έφηβου και συζήτηση αναφορικά με τις προκλήσεις που βιώνει η οικογένεια.

ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ ΤΟ ART THERAPY;

Όπως σε κάθε θεραπευτική προσέγγιση, το θεραπευτικό πλάνο, η διάρκεια και οι στόχοι είναι εξατομικευμένοι για τους οποίους ο/η επαγγελματίας ψυχικής υγείας και ο/η πελάτης/ισσα συμφωνούν στην αρχή της θεραπευτικής σχέσης.

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΤΥΠΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ART THERAPY;

Η συνεδρία συνήθως χωρίζεται ανάμεσα στη δημιουργική διεργασία και τη συζήτηση που αυτή θα γεννήσει, εξυπηρετώντας τις ανάγκες του/ης εκάστοτε πελάτη/ισσας. Για κάποιους/ες είναι σημαντικό να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο στη δημιουργική διεργασία. Για άλλους/ες είναι σημαντικό να περάσουν περισσότερο χρόνο συζητώντας γι’ αυτό που βιώνουν: την αισθησιοκινητική εμπειρία της δημιουργικής διεργασίας, τα συναισθήματα που αναδύονται, το εμφανές περιεχόμενο του έργου, καθώς και τα ασυνείδητα μηνύματα που μπορεί να εμπερικλείει το έργο.

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ;

Τα έργα δεν υποβάλλονται σε αισθητικά ή διαγνωστικά κριτήρια, αλλά αντιμετωπίζονται ως μέσα έκφρασης και επικοινωνίας που στηρίζουν τους θεραπευτικούς στόχους του/ης εκάστοτε πελάτη/ισσας. Φυλάσσονται στο προσωπικό αρχείο του/ης πελάτη/ισσας στον ασφαλή χώρο που δημιουργούνται και λειτουργούν ως ένα εικαστικό «ημερολόγιο» της προσωπικής του/ης εξέλιξης.

ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΝΗΚΟΥΝ ΤΑ ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ;

Τα έργα ανήκουν στο/η δημιουργό-πελάτη/ισσα, ο/η οποίος/α αποφασίζει πώς θα τα διαχειριστεί με το πέρας της θεραπείας. Συνηθίζεται η διατήρηση ψηφιακού αρχείου με τα έργα του/ης πελάτη/ισσας, κατόπιν γραπτής συναίνεσης του/ης τελευταίου/ας (ή του κηδεμόνα), με σκοπό την καλύτερη επεξεργασία του υλικού από τον/ην εξειδικευμένο/η επαγγελματία ψυχικής υγείας. Επιπλέον γραπτή συναίνεση του/ης πελάτη/ισσας (ή του κηδεμόνα) είναι απαραίτητη και για οποιαδήποτε αξιοποίηση του υλικού της θεραπείας για ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς σκοπούς.

ΕΧΕΙ ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΟ ART THERAPY ΑΠΟ ΤΟ ART AS THERAPY;

Ναι, παρόλο που και οι δύο εφαρμογές βασίζονται στην πεποίθηση ότι η καθαυτή δημιουργική διεργασία μπορεί να έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Το art as therapy (θεραπευτική τέχνη) αφορά στην αξιοποιηση δημιουργικών ασκήσεων ως εργαλεία αυτοέκφρασης και αυτοβελτίωσης, ενώ το art therapy (εικαστική ψυχοθεραπεία) αναφέρεται στη θεραπευτική προσέγγιση κατά την οποία η δημιουργική διεργασία αποτελεί μέσο συμβολικής επικοινωνίας στη θεραπευτική σχέση.

ΕΧΕΙ ΔΙΑΦΟΡΑ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΩ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΩ ΤΕΧΝΗΣ;

Η εικαστική ψυχοθεραπεία ή θεραπεία μέσω εικαστικών (art therapy) συγκαταλέγεται στις “θεραπείες μέσω τέχνης” (arts therapies) μαζί με τη δραματοθεραπεία, τη μουσικοθεραπεία και τη χοροκινητική θεραπεία, καθώς και την παιγνιοθεραπεία σε κάποιες χώρες.

ΤΟ ART THERAPY ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΚΑΙΝΟΥΡΙΟ;

Η δημιουργική έκφραση έχει αποτελέσει μέσο επικοινωνίας, αυτοέκφρασης, αλληλεπίδρασης και επίλυσης συγκρούσεων στην ιστορία της ανθρωπότητας. Για χιλιάδες χρόνια, πολιτισμοί και θρησκείες ανά τον κόσμο έχουν χρησιμοποιήσει σκαλιστές φιγούρες και φυλαχτά, ιερές ζωγραφιές και σύμβολα για πρόληψη και θεραπεία.
Ωστόσο, μόλις στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, η εικαστική ψυχοθεραπεία αναδείχθηκε ως σύγχρονο επαγγελματικό και επιστημονικό πεδίο, επηρεασμένη αρχικά από ψυχαναλυτικές και ανθρωπιστικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις. Τη δεκαετία του ‘60 ιδρύθηκαν οι πρώτες επαγγελματικές ενώσεις, δημιουργήθηκαν εκπαιδευτικά προγράμματα και θεσπίστηκαν οι επαγγελματικές και εκπαιδευτικές προδιαγραφές άσκησης του/ης εικαστικού/ης θεραπευτή/ριας στις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία.

ΠΟΤΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ Ο ΟΡΟΣ “ART THERAPY”;

Θεραπευτικές εφαρμογές μέσω εικαστικών αναδύθηκαν σχεδόν παράλληλα στις ΗΠΑ και την Μεγάλη Βρετανία τη δεκαετία του ‘40 σε εκπαιδευτικούς φορείς και κλινικά πλαίσια. Τον όρο “art therapy” χρησιμοποίησε πρώτη φορά το 1942 ο Βρετανός καλλιτέχνης Adrian Hill (1895 – 1977) κατά την παραμονή του σε σανατόριο, αναρρώνοντας ο ίδιος από φυματίωση και προσφέροντας μαθήματα ζωγραφικής σε τραυματίες στρατιώτες που επέστρεφαν από τον πόλεμο.

ΕΙΝΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΚΑΤΟΧΥΡΩΜΕΝΟ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;

‘Οχι ακόμα. Η εικαστική ψυχοθεραπεία είναι ένα αναγνωρισμένο και ερευνητικά τεκμηριωμένο επιστημονικό πεδίο. Παρόλα αυτά, το επάγγελμα του εικαστικού ψυχοθεραπευτή δεν είναι ακόμα κατοχυρωμένο σε πολλές χώρες όπου ασκείται, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

ΓΙΑΤΙ Η ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΕΧΕΙ ΣΗΜΑΣΙΑ;

Η νομοθετική ρύθμιση και θεσμοθέτηση του επαγγέλματος του εικαστικού θεραπευτή εκκρεμεί στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, παρόλο που εφαρμόζεται ήδη σε 34 από αυτές. Το γεγονός αυτό εγκυμονεί κινδύνους τόσο για τους/τις επαγγελματίες που εφαρμόζουν την εικαστική ψυχοθεραπεία χωρίς εκπαιδευτικές προδιαγραφές όσο και για τη διασφάλιση της καλής πρακτικής προς τους/ις επωφελούμενους/ες. Το κενό στην ενημέρωση αναφορικά με την πιστοποιημένη εκπαίδευση και τη γενικότερη προώθηση των θεραπειών μέσω τέχνης στην Ευρώπη έρχεται να καλύψει από το 1991 η Ευρωπαϊκή Κοινοπραξία για την Εκπαίδευση στις Θεραπείες μέσω Τέχνης (ECArTE). Επίσης, το 2018 δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εικαστικής Θεραπείας (EFAT) αποσκοπώντας στην προώθηση, εξέλιξη και κατοχύρωση του επαγγέλματος του εικαστικού θεραπευτή στην Ευρώπη.

ΤΙ ΣΠΟΥΔΕΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΣΚΕΙ ΤΟ ART THERAPY;

Στις περισσότερες χώρες όπου υπάρχει θεσμοθέτηση του επαγγέλματος του εικαστικού θεραπευτή η εκπαίδευση παρέχεται από πανεπιστημιακά ιδρύματα σε μεταπτυχιακό επίπεδο με ελάχιστη διάρκεια τα δύο έτη (πλήρους φοίτησης). Οι συνήθεις προϋποθέσεις εισαγωγής είναι η κατοχή πτυχίου στον κλάδο της ψυχικής υγείας, στις τέχνες, στην εκπαίδευση ή σε ιατρικά και παραϊατρικά επαγγέλματα, η απόδειξη της καλλιτεχνικής ταυτότητας (μέσω portfolio), η έμμισθη ή εθελοντική εργασία σε φορείς με ειδικές κοινωνικές ομάδες και η επίδειξη ωριμότητας σε συνδυασμό με εμπειρίες ζωής. Παρόλο που τα προγράμματα σπουδών διαφέρουν από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο και από χώρα σε χώρα, τα περισσότερα περιλαμβάνουν διαλέξεις αναφορικά με θεωρίες εικαστικής ψυχοθεραπείας, θεωρίες θεραπευτικών προσεγγίσεων, εφαρμογές σε ειδικές κοινωνικές ομάδες κα., πρακτική άσκηση, ατομική και ομαδική εποπτεία, βιωματική εκπαίδευση σε μεγάλη ομάδα, έρευνα και διπλωμακή εργασία, δημιουργικό στούντιο και προσωπική θεραπεία.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΠΟΙΟ ΕΙΔΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ART THERAPY ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;